Antybiotyki-przełom w walce z chorobami zakaźnymi

 Antybiotyki-przełom w walce z chorobami zakaźnymi

        Zaledwie 100 lat temu choroby bakteryjne były śmiertelnym zagrożeniem i każdego roku zbierały

ogromne żniwo. Dopiero odkrycie Fleminga w roku 1928 zapoczątkowało erę antybiotyków, które

diametralnie zmieniły nierówną walkę z chorobami i ciężkimi powikłaniami po nich. Była to istna

rewolucja-naukowcy przez lata trudzili się w poszukiwaniach środka zabójczego dla

chorobotwórczych bakterii, który byłby jednocześnie rozwiązaniem bezpiecznym dla człowieka i w

końcu, dzięki odkryciu, mogli odetchnąć z ulgą :)

Tutaj pojawia się pytanie. Kim był wynalazca pierwszego antybiotyku i jak doszło do jego odkrycia?

Alexander Fleming, szkocki bakteriolog i lekarz, a po swoich odkryciach, Laureat Nagrody Nobla w

dziedzinie medycyny przypadkowo wynalazł penicylinę. W laboratorium badał on nieprzeciętne

szczepy bakterii z rodzaju Staphylococcus, gdzie pozostawił zaszczepione nimi płytki. Po powrocie,

3 września, razem z przyjacielem, Danielem Prycem przeglądał uzyskane kolonie bakterii. Na

jednej z nich zauważyli zakażenie pleśnią, wokół której był obszar nietknięty bakteriami. Fleming

podjął dalsze badania i po kilku latach długotrwałych eksperymentów odkrył penicylinę G, która

działa silnie bakteriobójczo, a łagodnie dla człowieka. W 1945 za swój wynalazek otrzymał

Nagrodę Nobla, razem z dwoma innymi naukowcami którzy zdołali wyizolować substancję.

Nazwa „antybiotyk” pochodzi od greckiego ἀντί, anti „przeciw” i βίος, bios „życie i odwołuje się

do tego właśnie niszczącego działania antybiotyków na żywe bakterie.

Po tym przełomie nie trzeba było długo czekać na odkrycie kolejnych antybiotyków-naturalnych,

syntetycznych i półsyntetycznych

Jak działa antybiotyk?

Wpływ antybiotyków na komórkę bakteryjną polega na uśmiercaniu jej (działanie bakteriobójcze)

lub wpływaniu w taki sposób na jej metabolizm, aby ograniczyć możliwość rozmnażania się, co

fachowo nazywamy działaniem bakteriostatycznym. Wszystko to działa według pewnej zasady,

zwanej zasadą selektywnej toksyczności Ehrlicha, zgodnie z którą: „Antybiotykiem jest substancja,

która w organizmie, w stężeniu nie wykazującym większej toksyczności dla ludzi i zwierząt

wyższych, powoduje uszkodzenie lub śmierć mikroorganizmów. Można to osiągnąć przez stosowanie

substancji oddziałujących na takie struktury, które są obecne w komórkach mikroorganizmów, a

których nie ma w organizmie człowieka lub występują w nim w innej formie”

Do metod działania antybiotyków należą:

• zakłócanie syntezy ściany komórkowej bakterii

• upośledzenie przepuszczalności błony komórkowej bakterii

• zakłócanie syntezy kwasów nukleinowych

• zakłócanie syntezy białek

Niestety, jest też druga strona medalu. Istotnym problemem jest szkodliwość dla naturalnej flory

bakteryjnej człowieka, przez co często podczas, a nawet po kuracji antybiotykiem zaleca się

przyjmowanie probiotyków. Ponadto według naukowców w ostatnich kilkudziesięciu latach

skuteczność antybiotyków uległa znacznemu zmniejszeniu przez odporność, którą drobnoustroje

rozwijają na leki. Wykształcenie się takowej nazywamy antybiotykoopornością, która stanowi realne

zagrożenie dla zdrowia publicznego, nawet w skali globalnej, o czym alarmują pracownicy

Państwowego Powiatowego Inspektoratu Sanitarnego. W konsekwencji antybiotykooporności lek

staje się nieskuteczny, kiedy jest naprawdę potrzebny.

Aby zapobiec powyższym komplikacjom przedstawiam kilka ważnych uwag, które warto pamiętać

przed i podczas stosowania antybiotyków:

• Nigdy nie przyjmujemy antybiotyków na własną rękę i bez konsultacji z lekarzem! Niepotrzebne

lub niewłaściwe stosowanie antybiotyków powoduje, że wśród bakterii pojawiają i

rozprzestrzeniają się mechanizmy oporności na antybiotyki

• Niektóre leki mogą zaburzać wchłanianie lub zachodzić w reakcje i wywoływać nieprzyjemne

skutki uboczne, dlatego zawsze warto przekonsultować sytuacje z lekarzem przepisującym

antybiotyk i dokładnie przeczytać ulotkę dołączoną do opakowania.

• Bądźmy odpowiedzialni podczas przyjmowania antybiotyków i nie odstawiajmy ich w pierwszej

chwili, gdy poczujemy się dobrze

• Antybiotyki działają na zakażenia bakteryjne, nie działają w zakażeniach wirusowych takich jak

przeziębienie czy grypa.

•

Tak jak wspomniałam, niewłaściwe stosowanie antybiotyku może spowodować pojawienie się

oporności wśród bakterii, co potwierdzają słowa z wywiadu Ewy Stanek-Misiąg z Dr hab. n. med.

Ernest Kuchar kierownikiem Kliniki Pediatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego;

„Z raportu ESAC-Net wynika, że najmniej antybiotyków przyjmują Holendrzy, a najwięcej Grecy

(trzy razy tyle, co Holendrzy). Polacy są trochę powyżej średniej. Konsumpcja stale rośnie. WHO

alarmuje: nadużywanie antybiotyków zwiększa oporność bakterii na leczenie.

Mogą wrócić czasy, kiedy umierało się na zapalenie płuc.

Brzmi groźnie.

To realne zagrożenie. Od lat stosuje się antybiotyki nie tylko w medycynie, ale też w rolnictwie,

w przemyśle spożywczym, efektem tego może być, w nie tak znów odległej przyszłości to, że bakterie

staną się oporne na antybiotyki. A wtedy zakażenie bakteryjne będzie się wiązało z wysoką

śmiertelnością, bo nie będzie czym leczyć. Stosując antybiotyki, wywieramy presję selekcyjną na

bakterie. Wrażliwe szczepy giną, natomiast oporne rozmnażają się w najlepsze. Po jakimś czasie

zostaną same oporne bakterie, a jak będą same niewrażliwe, to stosowanie antybiotyków nie będzie

miało uzasadnienia, wiadomo bowiem będzie z góry, że to nic nie pomoże. Szanujmy antybiotyki. To

bardzo dobre leki, co nie znaczy, że są dobre w każdym przypadku.”

Warto wziąć sobie te słowa do serca i z rozwagą stosować antybiotyki!

Źródła:

• www.mp.pl

• www.gov.pl

• Sir Alexander Fleming – Biographical, [w:] NobelPrize.org

• Marek Chmielewski, Historia odkrycia penicyliny, [w:] Portal Wiedzy [online], Polska Akademia

Nauk.

• www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/wywiady/196298,szanujmy-antybiotyki

• Nie tylko świński problem, „Świat Nauki”, nr 5 (237), maj 2011, s. 22, ISSN 0867-6380.Sir

Alexander Fleming – Biography (ang.). www.nobelprize.org

• Kevin Brown, Alexander Fleming, Encyclopædia Britannica.

• Mirosław Dworniczak, Szczęściarz i bałaganiarz – Aleksander Fleming.

• Kholhring Lalchhandama, Reappraising Fleming’s snot and mould, „Science Vision”.

• Alexander Fleming. Odkrywca antybiotyku, www.aleleki.pl.www.

• Alexander Fleming Biography (ang.). Science Hall of Fame – National Library of Scotland.

• www.medonet.com

• www.epiotrkow.pl

• Narodowy Program Ochrony Antybiotyków – strategia walki z antybiotykoopornością w Polsce